Deall Colli Clyw Nerfol a Synhwyraidd Cynhenid

Beth yw colled clyw nerfol a synhwyraidd? 

Mae Colli Clyw Synwyrnerfol (S. Sensorineural Hearing Loss) yn digwydd pan fo difrod neu nam ar gelloedd blew bach yn y cochlea a/neu nerf y clyw. Mewn plant, mae achosion mwyaf cyffredin o CCS (Colli Clyw Synwyrnefol) yn cynnwys namau ar y glust fewnol, amrywiadau genetig, clefyd melyn, a haint firaol gan y fam yn ystod beichiogrwydd. Mewn oedolion, mae’n cael ei achosi gan amlaf gan heneiddio, dod i gysylltiad â synau uchel, trawma pen, neu gyflyrau eraill. 

Stori fy niagnosis  

Cefais fy ngeni chwe awr yn rhy gynnar yn unig i dderbyn prawf clyw newydd-anedig GIG Cymru ym mis Rhagfyr 2003! Oherwydd hyn, cefais ddiagnosis o'r cyflwr hwn am y tro cyntaf pan oeddwn yn bum mlwydd oed, yn 2009. Roeddwn newydd ddechrau blwyddyn un yn yr ysgol gynradd. Y tro cyntaf y codwyd pryderon am fy nghlyw oedd yn fy asesiad cyffredinol cyn-ysgol pan nad oeddwn yn gallu clywed yr asesydd pan oedd hi y tu ôl i mi i'r dde. O ganlyniad, cefais fy nghyfeirio at awdiolegydd ar gyfer profion pellach a chefais ddiagnosis o golli clyw synhwyraidd a nerfol cynhenid unochrog amledd canolig/difrifol (ochr dde). Mae fy nghlust chwith yn clywed mewn ystod arferol. Yn ôl y farn broffesiynol, mae'n debygol y ces fy ngeni â nam ar y clyw. Pan oeddwn yn 10 oed, roedd yn rhaid i mi gael sgan MRI i geisio canfod achos colli fy nghlyw. Ni chanfuwyd unrhyw namau corfforol, felly mae'r broblem yn gorwedd ar lefel gellog yn nerfau'r cochlea. 

Mae cael y cyflwr hwn yn golygu fy mod yn cael trafferth clywed ar draws pellter, dwi'n cael trafferth lleoli o ble mae sain yn dod, ac dwi'n cael trafferth canolbwyntio i wrando pan fydd swn cefndir. Mae eglurder lleferydd yn fater mawr. Oherwydd yr annormaleddau yn fy nerfau clywedol, dw i hefyd yn profi paradocs lle dw i'n drwm fy nghlyw ond hefyd yn hynod sensitif i synau uchel ac amgylcheddau prysur, fel mewn bar, cyngerdd, gorsaf brysur, ac ati, ac dw i'n mynd ati i geisio osgoi'r amgylcheddau hyn lle bo modd. Dwi hefyd yn cael trafferth gwahaniaethu rhwng cytseiniaid llafar, sy'n trosi i'm hysgrifennu a'm lleferydd gan fod y synau yr un peth, gan effeithio ar y ffordd byddaf i’n prosesu geiriau. Mae dysgu ieithoedd bron yn amhosibl. 

Ers y diagnosis, dwi wedi cael mynediad at gymorth clyw ar gyfer fy nghlust dde. Fel arfer fe wnes i fynd hebddo gan fy mod wedi llwyddo'n iawn yn yr ysgol, ond nawr rhan o'm defod dyddiol yw sicrhau fy mod yn gwisgo un. Roedd gan fy nghymorth clyw cyntaf fowld clir gyda ffigwr Super Mario bach y tu mewn i'r mowld - fi oedd y plentyn mwyaf cwl yn nhref y Barri! Mae’r cymorth clyw dw i’n ei wisgo nawr yn gymorth pinc eithaf hudolus gyda mowld gliter pinc, ond byddaf i’n dal i hiraethu am fy un Mario… 

Fy mhrofiad mewn addysg  

Yn ystod yr ysgol, nid oedd fy nam ar y clyw yn bryder mawr. Gwnaed addasiadau yn yr ystafell ddosbarth megis cynlluniau eistedd yn y blaen, ailadrodd cyfarwyddiadau, ac un-i-un yn ôl yr angen. Mae fy mhroblem mwyaf wedi bod ers dechrau yn y brifysgol. Dwi’n aml yn cael trafferth clywed darlithwyr ar draws neuadd ddarlithio brysur, adlais, felly dwi’n gwneud ymdrech i eistedd ger y blaen. Dwi hefyd yn cael trafferth gydag acenion gwahanol i fy un i, sydd ddim yn broblem mewn ysgol fach yn Ne Cymru, ond sydd wedi dod yn broblem fawr yn y brifysgol. 

Ers i mi gymhwyso ar gyfer Lwfans Myfyrwyr Anabl ym mis Ionawr 2023, dwi bellach yn defnyddio meicroffon Phonak Roger, sy'n cysylltu dros amledd radio diogel yn uniongyrchol i'm cymorth clyw, gan fy ngalluogi i glywed darlithwyr yn gliriach. Mae fel bod rhywun wedi rhoi'r gorau i fygu'r siaradwr! 

Drwy gydol fy oes mewn addysg, pan fyddaf wedi gorfod gofyn i bobl ailadrodd eu hunain, profiad aml bydda’ i’n ei gael yw “ydych chi'n fyddar” fel cwestiwn niweidiol. Dwi'n dibynnu'n helaeth ar ddarllen gwefusau, a oedd yn arfer bod yn broblem mewn lleoliadau dosbarth ond sy'n llawer haws mewn darlithoedd nawr. 

Camsyniadau  

Mae bod yn fyddar neu'n drwm eich clyw yn ystod amrywiol o gyflyrau. Dwi'n ystyried fy hun yn berson sy’n clywed a nac ydw’i chwaith yn uniaethu â'r term anabl. Efallai y bydd eraill sydd â'r un cyflwr yn teimlo'r gwrthwyneb am y derminoleg hon. Nid yw'r rhan fwyaf o bobl 100% yn fyddar chwaith. Dwi'n aml yn cael fy hun ar ddiwedd y rhagdybiaethau “ti’n ifanc, mae gen ti glustiau da”, sy’n amlwg i’r gwrthwyneb. Yn fy achos i, mae’r ffordd fy mod i’n colli fy nghlyw fel arfer yn gyflwr sy’n datblygu dros amser ac nid yw fel arfer yn dod i’r amlwg mewn plant, felly bydda’ i’n cael sylwadau fel hyn yn rhy aml o lawer. 

Cyngor  

Cymerwch gamau i amddiffyn eich clyw. Osgowch amgylcheddau swnllyd iawn lle bo modd. Os yw eich clyw yn wael neu “nad yw fel yr arferai fod”, ewch i gael prawf gydag awdiolegydd proffesiynol. Byddwch yn ystyriol o'r rhai o'ch cwmpas. Os bydd rhywun yn gofyn i chi ailadrodd eich hun o hyd, nid yw hyn oherwydd eu bod yn anwybodus, efallai mai'r rheswm am hynny yw na allant eich clywed! 

Mae dadleuon parhaus o fewn y cymunedau Byddar ynghylch y defnydd o’r term “nam ar y clyw” yn erbyn “trwm eu clyw”. Er fy mod yn bersonol yn ffafrio nam ar y clyw, efallai y byddai'n well gan eraill sy'n drwm eu clyw felly mae bob amser yn well gofyn.